STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH

W PRZEDSZKOLU NR 143
 „MALI ODKRYWCY”
W WARSZAWIE

 

 

W Przedszkolu nr 143 „Mali Odkrywcy” w Warszawie wprowadza się Standardy Ochrony Dzieci.
Ich przyjęcie i stosowanie gwarantuje, że placówka jest bezpieczna dla dzieci, a jej personel potrafi zidentyfikować sytuacje stwarzające ryzyko krzywdzenia dziecka oraz podjąć działania profilaktyczne i interwencyjne. Standardy Ochrony Dzieci uznajemy za konieczny element funkcjonowania placówki. Budują
one większą świadomość zagrożeń, pozwalają efektywniej im zapobiegać i w konsekwencji skuteczniej tworzyć środowisko wolne od czynników, które mogą doprowadzić do naruszenia praw dziecka.

 

Standard I. POLITYKA:

1. Przedszkole ustanowiło i wprowadziło w życie Politykę ochrony dzieci.
2. Polityka dotyczy całego personelu (pracowników, współpracowników, stażystów i wolontariuszy
   – na wszystkich szczeblach organizacji). 
3. Polityka została zatwierdzona, a za jej wdrażanie i nadzorowanie odpowiada dyrektor przedszkola.
4. Dyrektor wyznaczył osobę odpowiedzialną za monitoring realizacji Polityki. Rola, zadania oraz kwalifikacje tej osoby są jasno określone.
5. Polityka ochrony dzieci jasno i kompleksowo określa: 

1. zasady bezpiecznej rekrutacji personelu; 
2. sposób reagowania w organizacji/instytucji na przypadki podejrzenia, że dziecko doświadcza krzywdzenia i zasady prowadzenia rejestru interwencji;
3. zasady bezpiecznych relacji personel-dziecko; 
4. zasady bezpiecznego korzystania z Internetu i mediów elektronicznych; 
5. zasady ochrony wizerunku i danych osobowych dzieci. 

6. Polityka jest opublikowana i szeroko promowana wśród całego personelu, rodziców i dzieci,
   a poszczególne grupy są z nią aktywnie zapoznawane poprzez działania edukacyjne
   i informacyjne. 

 

Standard II. PERSONEL:

1. Przedszkole monitoruje, edukuje i angażuje swoich pracowników w celu zapobiegania krzywdzeniu dzieci.
2. W ramach rekrutacji członków personelu pracujących z dziećmi prowadzona jest ocena przygotowania kandydatów do pracy z dziećmi.
3. Przedszkole uzyskało o każdym członku personelu dane z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym oraz informacje z Krajowego Rejestru Karnego służące weryfikacji niekaralności pracowników i współpracowników..
4. Określone są zasady bezpiecznych relacji całego personelu przedszkola z dziećmi, wskazujące, jakie zachowania w organizacji są niedozwolone, a jakie pożądane w kontakcie z dzieckiem. 
5. Przedszkole zapewnia swoim pracownikom podstawową edukację na temat ochrony dzieci przed krzywdzeniem i pomocy dzieciom w sytuacjach zagrożenia, w zakresie: 

1. rozpoznawania symptomów krzywdzenia dzieci; 
2. procedur interwencji w przypadku podejrzeń krzywdzenia; 
3. odpowiedzialności prawnej pracowników placówki, zobowiązanych do podejmowania interwencji; 
4. procedury „Niebieskie Karty”.

6. Nauczyciele przedszkola pracujący z dziećmi i ich opiekunami są przygotowani, by edukować: 

1. dzieci na temat ochrony przed przemocą i wykorzystywaniem; 
2. opiekunów dzieci na temat wychowania dzieci bez przemocy oraz chronienia ich przed przemocą i wykorzystywaniem. 

7. Nauczyciel dysponują materiałami edukacyjnymi dla dzieci i dla rodziców oraz aktywnie
   je wykorzystują. 

 

Standard III. PROCEDURY:

1. W przedszkolu funkcjonują procedury zgłaszania podejrzenia oraz podejmowania interwencji
   w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dziecka.
2. Przedszkole wypracowało procedury, które określają krok po kroku, jakie działanie należy podjąć w sytuacji krzywdzenia dziecka lub zagrożenia jego bezpieczeństwa ze strony personelu organizacji, członków rodziny, rówieśników i osób obcych. 
3. Przedszkole dysponuje danymi kontaktowymi lokalnych instytucji i organizacji, które zajmują się interwencją i pomocą w sytuacjach krzywdzenia dzieci (policja, sąd rodzinny, centrum interwencji kryzysowej, ośrodek pomocy społecznej, placówki ochrony zdrowia) oraz zapewnia do nich dostęp wszystkim pracownikom.  
4. W przedszkolu wyeksponowane są informacje dla dzieci na temat możliwości uzyskania pomocy w trudnej sytuacji, w tym numery bezpłatnych telefonów zaufania.

 

Standard IV. MONITORING:

1. Przedszkole monitoruje i okresowo weryfikuje zgodność prowadzonych działań z przyjętymi standardami ochrony dzieci.
2. Przyjęta polityka ochrony dzieci jest weryfikowana - przynajmniej raz na dwa lata,
   ze szczególnym uwzględnieniem analizy sytuacji związanych z wystąpieniem zagrożenia bezpieczeństwa dzieci. 

 

POLITYKA OCHRONY DZIECI

W PRZEDSZKOLU NR 143 „Mali Odkrywcy” w Warszawie

 

Podstawy prawne:

1. Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991r. Nr 120, poz. 526 z późn. zm.)
2. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.)
3. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359)
4. Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1606).
5. Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 31 z późn. zm.)
6. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1249).
7. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1138 z późn. zm.).
8. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1375
   z późn. zm.).
9. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.) -art. 23 i 24
10. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.).

 

Preambuła

Naczelną zasadą wszystkich działań podejmowanych przez pracowników Przedszkola nr 143
„Mali Odkrywcy” w Warszawie jest działanie dla dobra dziecka i w jego najlepszym interesie. Pracownik placówki traktuje dziecko z szacunkiem oraz uwzględnia jego potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie przez pracownika wobec dziecka przemocy w jakiejkolwiek formie. Pracownik placówki, realizując te cele, działa w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych danej placówki oraz swoich kompetencji.

 

Rozdział I

Objaśnienie terminów

§ 1.

Ilekroć w dokumencie „Polityka ochrony dzieci” jest mowa o:

1. Pracowniku placówki - należy przez to rozumieć każdego pracownika
    Przedszkola nr 143 „Mali Odkrywcy” w Warszawie bez względu na formę zatrudnienia, w tym: wolontariuszy.
2. Dyrektorze – należy przez to rozumieć dyrektora Przedszkola nr 143 „Mali Odkrywcy”
    w Warszawie.
3. Dziecku - należy przez to rozumieć każdą osobę do ukończenia 18 roku życia.
4. Opiekunie dziecka - należy przez to rozumieć osobę uprawnioną do reprezentacji dziecka,
   w szczególności jego rodzica lub opiekuna prawnego. W myśl niniejszego dokumentu opiekunem jest również rodzic zastępczy. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.
5. Zgodzie rodzica dziecka – należy przez to rozumieć zgodę co najmniej jednego z rodziców dziecka. Jednak w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka należy poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny.
6. Krzywdzeniu dziecka – należy przez to rozumieć popełnienie czynu zabronionego lub czynu karalnego na szkodę dziecka przez jakąkolwiek osobę, w tym pracownika placówki,
   lub zagrożenie dobra dziecka, w tym jego zaniedbywanie.
7. Przemocy fizycznej – należy przez to rozumieć każde intencjonalne działanie sprawcy, mające
   na celu przekroczenie granicy ciała dziecka np. bicie, popychanie, szarpanie, itp.
8. Przemocy seksualnej – należy przez to rozumieć zaangażowanie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody, naruszającą prawo i obyczaje społeczeństwa.
9. Przemocy psychicznej – należy przez to rozumieć powtarzający się wzorzec zachowań opiekuna lub skrajnie drastyczne wydarzenie, które powodują u dziecka poczucie, że jest nic niewarte, złe, niekochane, niechciane, zagrożone i że jego osoba ma jakąkolwiek wartość jedynie wtedy,
   gdy zaspokaja potrzeby innych.
10. Zaniedbywaniu dziecka - należy przez to rozumieć chroniczne lub incydentalne niezaspokajanie jego podstawowych potrzeb fizycznych i psychicznych i/lub nierespektowanie jego podstawowych praw, powodujące zaburzenia jego zdrowia i/lub trudności w rozwoju.
    Do zaniedbywania dochodzi w relacji dziecka z osobą, która jest zobowiązana do opieki, wychowania, troski i ochrony dziecka.
11. Przemocy domowej – należy przez to rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby
    na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym,
    a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
12. Osobie stosującej przemoc domową – należy przez to rozumieć pełnoletniego, który dopuszcza się przemocy domowej.
13. Osobie odpowiedzialnej za Politykę ochrony dzieci przed krzywdzeniem należy przez to rozumieć wyznaczonego przez dyrektora placówki pracownika sprawującego nadzór nad realizacją „Polityki ochrony dzieci” w placówce.
14. Zespół interdyscyplinarny - należy przez to rozumieć zespół powoływany przez władze samorządowe (burmistrza dzielnicy Praga Południe) w ramach realizowania przedsięwzięć na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
15. Danych osobowych dziecka należy przez to rozumieć wszelkie dane umożliwiające identyfikację dziecka.

 

Rozdział II

Rozpoznawanie i reagowanie na czynniki ryzyka krzywdzenia dzieci

§ 1.

1. Pracownicy placówki posiadają wiedzę i w ramach wykonywanych obowiązków zwracają uwagę na czynniki ryzyka i symptomy krzywdzenia dzieci.
2. W przypadku zidentyfikowania czynników ryzyka pracownicy placówki podejmują rozmowę
   z rodzicami, przekazując informacje na temat dostępnej oferty wsparcia i motywując
   ich do szukania dla siebie pomocy.
3. Pracownicy monitorują sytuację i dobrostan dziecka.
4. Pracownicy znają i stosują zasady bezpiecznych relacji personel – dziecko ustalone w placówce. Zasady stanowią Załącznik nr 1 do niniejszej „Polityki ochrony dzieci”.
5. Rekrutacja pracowników placówki odbywa się zgodnie z zasadami bezpiecznej rekrutacji personelu. (Załącznik nr 2).

 

Rozdział III

Procedury interwencji w przypadku krzywdzenia dziecka

§ 1.

W przypadku podjęcia przez pracownika placówki podejrzenia, że dziecko jest krzywdzone, pracownik ma obowiązek sporządzenia notatki służbowej i przekazania uzyskanej informacji dyrektorowi placówki.

 

§ 2.

W przypadku krzywdzenia dziecka na terenie przedszkola przez pracownika przedszkola lub inną osobę:

1. Dyrektor zapewnia dziecku bezpieczeństwo i odseparowuje je od osoby krzywdzącej.
2. Dyrektor wzywa osobę, którą podejrzewa się o krzywdzenie i informuje ją o podejrzeniu.
3. Dyrektor wraz z koordynatorem/psychologiem/pedagogiem na podstawie rozmów
   ze zgłaszającym fakt krzywdzenia dziecka, rodzicami dziecka, z podejrzanym o krzywdzenie.
   w celu wyjaśnienia prawdziwości faktów, sporządza opis zaistniałej sytuacji oraz plan pomocy dziecku (Załącznik nr 6).
4. Plan pomocy dziecku powinien zawierać wskazania dotyczące:

1. podjęcia przez placówkę działań w celu zapewnienia dziecku bezpieczeństwa, dogłębną analizę sytuacji. a w przypadku jakichkolwiek wątpliwości zgłoszenie podejrzenia krzywdzenia do odpowiedniej placówki;
2. zdyscyplinowanie krzywdzącego, w przypadku pracownika pedagogicznego konsekwencje wynikają z przepisów Karty Nauczyciela, w przypadku pracownika obsługi z Kodeksu Pracy, do zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa policji włącznie.
3. wsparcia, jakie placówka zaoferuje dziecku;
4. skierowania dziecka do specjalistycznej placówki pomocy dziecku, jeżeli istnieje taka potrzeba.

§ 3

W przypadku krzywdzenia dziecka na terenie i poza terenem szkoły przez opiekuna lub inną osobę:

1. Dyrektor zapewnia bezpieczeństwo dziecku i w przypadku krzywdzenia na terenie przedszkola odseparowuje je od osoby krzywdzącej.
2. Dyrektor w porozumieniu z wyznaczonym koordynatorem/psychologiem/pedagogiem wzywa opiekunów dziecka, którego krzywdzenie podejrzewa, oraz informuje ich o podejrzeniu.
3. Wyznaczony koordynator/psycholog/pedagog na podstawie na podstawie rozmów z dzieckiem, ze zgłaszającym fakt krzywdzenia dziecka, nauczycielami i specjalistami zatrudnionymi
   w placówce, rodzicem niekrzywdzącym i podejrzanym o krzywdzenie sporządza opis sytuacji przedszkolnej/rodzinnej dziecka oraz plan pomocy dziecku.
4. Plan pomocy dziecku powinien zawierać wskazania dotyczące:

1. podjęcia przez placówkę działań w celu zapewnienia dziecku bezpieczeństwa,
   w tym zgłoszenie podejrzenia krzywdzenia do odpowiedniej placówki;
2. wsparcia, jakie placówka zaoferuje dziecku;
3. skierowania dziecka do specjalistycznej placówki pomocy dziecku, jeżeli istnieje taka potrzeba.

 

§ 4

W przypadku gdy dziecko doświadcza zaniedbania lub rodzic/opiekun dziecka jest niewydolny wychowawczo (np. dziecko chodzi w nieadekwatnych do pogody ubraniach, opuszcza miejsce zamieszkania bez nadzoru osoby dorosłej):

1. Nauczyciel ma obowiązek sporządzenia notatki służbowej i przekazania posiadanych informacji dyrektorowi placówki.
2. Nauczyciel w porozumieniu z dyrektorem, koordynatorem/psychologiem/pedagogiem wzywa opiekunów dziecka, którego zaniedbanie podejrzewa, oraz informuje ich o podejrzeniu.
3. Nauczyciel na podstawie rozmów z dzieckiem, nauczycielami i specjalistami zatrudnionymi
   w placówce oraz rodzicami sporządza opis sytuacji przedszkolnej/rodzinnej dziecka oraz plan pomocy dziecku.
4. Plan pomocy dziecku powinien zawierać wskazania dotyczące:

1. wsparcia, jakie placówka zaoferuje dziecku i rodzicom;
2. skierowania dziecka/rodziców do specjalistycznej placówki, jeżeli istnieje taka potrzeba, która mogłaby udzielić rodzinie wsparcia psychologicznego i/lub materialnego.

5. W przypadku braku współpracy rodziców/opiekunów dyrektor powiadamia właściwy ośrodek pomocy społecznej i składa do sądu rodzinnego wniosek o wgląd w sytuację rodziny.

 

§ 5

W przypadkach bardziej skomplikowanych (dotyczących wykorzystywania seksualnego oraz znęcania się fizycznego i psychicznego o dużym nasileniu):

1. Dyrektor placówki powołuje zespół interwencyjny, w skład którego mogą wejść: pedagog, psycholog, nauczyciele, dyrektor placówki, inni pracownicy mający wiedzę o krzywdzeniu dziecka lub o dziecku (dalej określani jako: zespół interwencyjny).

1. Na podstawie uzyskanych przez wszystkich członków zespołu informacji zespół interwencyjny sporządza plan pomocy dziecku.
2. W przypadku gdy podejrzenie krzywdzenia zgłosili opiekunowie dziecka, powołanie zespołu jest obligatoryjne. Zespół interwencyjny wzywa opiekunów dziecka na spotkanie wyjaśniające, podczas którego może zaproponować opiekunom zdiagnozowanie zgłaszanego podejrzenia
   w zewnętrznej, bezstronnej instytucji.
3. Ze spotkania sporządza się protokół.

 

§ 6

1. Plan pomocy dziecku jest przedstawiany przez dyrektora przy współudziale koordynatora/psychologa/pedagoga opiekunom z zaleceniem współpracy przy jego realizacji.
2. Dyrektor informuje opiekunów o obowiązku placówki zgłoszenia podejrzenia krzywdzenia dziecka do odpowiedniej instytucji (prokuratura, policja lub sąd rodzinny, ośrodek pomocy społecznej bądź przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego – procedura „Niebieskie Karty” – w zależności od zdiagnozowanego typu krzywdzenia i skorelowanej z nim interwencji).
3. Po poinformowaniu opiekunów przez dyrektora – zgodnie z punktem poprzedzającym – dyrektor placówki składa zawiadomienie o podejrzeniu przestępstwa do prokuratury/policji lub wniosek
   o wgląd w sytuację rodziny do sądu rejonowego, wydziału rodzinnego i nieletnich, ośrodka pomocy społecznej lub przesyła formularz „Niebieska Karta – A” do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego[1].
4. Dalszy tok postępowania leży w kompetencjach instytucji wskazanych w punkcie poprzedzającym.
5. W przypadku gdy podejrzenie krzywdzenia zgłosili opiekunowie dziecka, a podejrzenie
   to nie zostało potwierdzone, należy o tym fakcie poinformować opiekunów dziecka na piśmie.

 

§ 7

1. Z przebiegu interwencji sporządza się kartę interwencji, której wzór stanowi Załącznik nr 5
   do niniejszej Polityki.
2. Kartę załącza się do akt osobowych dziecka. 
3. Wszyscy pracownicy placówki i inne osoby, które w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych podjęły informację o krzywdzeniu dziecka lub informacje z tym związane,
   są zobowiązane do zachowania tych informacji w tajemnicy, wyłączając informacje przekazywane uprawnionym instytucjom w ramach działań interwencyjnych.

Rozdział IV

Zasady ochrony wizerunku dziecka

§ 1

1. Placówka zapewnia najwyższe standardy ochrony danych osobowych dzieci zgodnie
   z obowiązującymi przepisami prawa.
2. Placówka, uznając prawo dziecka do prywatności i ochrony dóbr osobistych, zapewnia ochronę wizerunku dziecka.
3. Wytyczne dotyczące zasad publikacji wizerunku dziecka stanowią Załącznik nr 4 do niniejszej Polityki.

 

§ 2

1. Pracownikowi placówki nie wolno umożliwiać przedstawicielom mediów utrwalania wizerunku dziecka (filmowanie, fotografowanie, nagrywanie głosu dziecka) na terenie placówki
   bez pisemnej zgody rodzica lub opiekuna prawnego dziecka.
2. W celu uzyskania zgody, o której mowa powyżej, pracownik placówki może skontaktować
   się z opiekunem dziecka i ustalić procedurę uzyskania zgody.
3. Niedopuszczalne jest podanie przedstawicielowi mediów danych kontaktowych do opiekuna dziecka – bez wiedzy i zgody tego opiekuna.
4. Jeżeli wizerunek dziecka stanowi jedynie szczegół całości, takiej jak: zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza, zgoda rodzica lub opiekuna prawnego na utrwalanie wizerunku dziecka
   nie jest wymagana.

 

§ 3

1. Upublicznienie przez pracownika placówki wizerunku dziecka utrwalonego w jakiejkolwiek formie (fotografia, nagranie audio-wideo) wymaga pisemnej zgody rodzica lub opiekuna prawnego dziecka.
2. Pisemna zgoda, o której mowa w ust. 1, powinna zawierać informację, gdzie będzie umieszczony zarejestrowany wizerunek i w jakim kontekście będzie wykorzystywany.

 

Rozdział V

Zasady dostępu dzieci do Internetu

§ 1

1. Przedszkole nie zapewnia dzieciom indywidualnego, samodzielnego dostępu do Internetu.
2. Na terenie przedszkola możliwy jest jedynie dostęp do treści edukacyjnych zamieszczonych
   w Internecie za pośrednictwem i pod nadzorem nauczycieli przedszkola.
3. Nauczyciel przedszkola ma obowiązek informowania dzieci o zasadach bezpiecznego korzystania z Internetu.

 

Rozdział VI

Monitoring stosowania „Polityki ochrony dzieci”

§ 2

1. Dyrektor placówki wyznacza koordynatora jako osobę odpowiedzialną za „Politykę ochrony dzieci” w placówce.
2. Koordynator, o którym mowa w ust.1 jest odpowiedzialny za monitorowanie realizacji Polityki,
   za reagowanie na sygnały naruszenia standardów i prowadzenie rejestru zgłoszeń oraz
   za proponowanie zmian w „Polityce ochrony dzieci”.
3. Koordynator, o którym mowa w ust. 1 niniejszego paragrafu, przeprowadza wśród pracowników placówki, raz na 24 miesiące ankietę monitorującą poziom realizacji Polityki. W ankiecie pracownicy placówki mogą proponować zmiany Polityki oraz wskazywać naruszenia Polityki
   w placówce.
4. Koordynator, o którym mowa w ust. 1 niniejszego paragrafu, dokonuje opracowania wypełnionych przez pracowników placówki ankiet. Sporządza na tej podstawie raport
   z monitoringu, który następnie przekazuje kierownictwu placówki, wraz z proponowanymi zmianami w zapisach dokumentu.

 

§ 3

5. „Polityka ochrony dzieci” w Przedszkolu nr 143 „Mali Odkrywcy” w Warszawie może być zmieniana na podstawie wniosków wynikających z monitorowania ich realizacji
6. Rada pedagogiczna opiniuje proponowane zmiany a dyrektor placówki wprowadza zaopiniowane zmiany i ogłasza zaktualizowany tekst Polityki pracownikom placówki, dzieciom
   i ich opiekunom.

 

Rozdział VII Przepisy końcowe

§ 4

1. „Polityka ochrony dzieci” wchodzi w życie z dniem ich ogłoszenia.
2. Ogłoszenie następuje w sposób dostępny dla pracowników placówki, dzieci i ich opiekunów,
   w szczególności poprzez wywieszenie w miejscu ogłoszeń dla pracowników lub poprzez przesłanie jej tekstu drogą elektroniczną oraz poprzez zamieszczenie na stronie internetowej
   i wywieszenie w widocznym miejscu w siedzibie.